In deel 1 van dit portret van mijn wijk Lichtenberg liet ik jullie de Victoriastadt zien en kwamen we langs de kunstenaarsgemeenschap BLO. In deel 2 bekijken we nog meer verrassende plekken in Lichtenberg.
Rummelsburger Bucht
Een oase, een stukje natuur midden in de stad, noem het hoe je het noemen wilt. De Rummelsburger Bucht is niet alleen geliefd bij de Lichtenbergers, maar ook bij toeristen en ligt op slechts een steenworp afstand van het bruisende Friedrichshain. Het maakt niet uit of de baai, het schiereiland Stralau of het Treptower Park, dat slechts één S-Bahn-station verderop te vinden is: zoveel groen! In de zomer is dit een plek om te zeilen, kajakken, roeien en picknicken aan de waterkant. En in de winter kun je hier met een beetje geluk de ijzers onderbinden!
Overigens worden er al enkele jaren bevers gespot in de Rummelsburger Bucht. Ze hebben de stad als leefgebied heroverd. Dat deze gevoelige dieren terug zijn, is een aanwijzing voor een schone leefomgeving. Bijzonder als je bedenkt dat al het vuil van de omringende fabrieken in de industriële periode direct in het water van de Bucht werd geloosd.
Wonen in een voormalige gevangenis
Langs het water fietsen we langs een woonwijk met opvallende historische gebouwen midden tussen de nieuwbouw. Het gemeentelijk werkhuis van Rummelsburg, later een gevangenis, werd aan het einde van de 19e eeuw gebouwd. In het Derde Rijk werden hier "asocialen" opgesloten, dat was nazi-jargon voor een bijeengeraapt gezelschap van o.a. werkweigeraars, daklozen, verslaafden, woonwagenbewoners.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam de Oost-Duitse Volkspolizei die het gebruikte voor 900 mannelijke gevangenen, waaronder naast gewone boeven ook legio mensen die eigenlijk het land wilden verlaten en waren veroordeeld vanwege Republikflucht, of althans een poging daartoe.
Na 1990 werd de gevangenis gesloten. Na een periode van leegstand werden de gebouwen in januari 2007 onder de slogan 'leven in de geschiedenis' omgebouwd tot in totaal 150 appartementen. 'Leven in de gevangenis' was eerlijker geweest, maar he, geef die projectontwikkelaar eens ongelijk.
Aan het einde van de wijk is een klein haventje. Hier kun je een vlot of een bootje huren.
Plattenbau
De allereerste prefabwoonwijk van Duitsland is anders dan je misschien zou verwachten geen hoogbouw- maar een laagbouwwijk. De 138 eengezinswoningen in de Splanemannstraße en Friedenhorster Straße waren een experiment om razendsnel en goedkoop appartementen te bouwen voor soldaten en overlevenden van de Eerste Wereldoorlog. Het was de architect, stedenbouwkundige en wethouder Martin Wagner die in 1926 het ontwerp voor dit bouwproject verzorgde, en het moet gezegd worden: zo kleinschalig en knus hebben we plattenbau nadien zelden meer gezien.
Later, ten tijde van de DDR, begon de prefab-bouwwijze in Berlijn en ver daarbuiten aan een ongekende zegetocht. Hoogbouw zo ver het oog reikt. Het stadsdeel Fennpfuhl, vanaf Rummelsburg naar het noorden, is hier een goed voorbeeld van. Hier werd begin jaren ´60 de eerste flat van het type P2 gebouwd (nu een monument), het zou een van de meest gebouwde appartementtypes in de DDR worden. Weleens vergeten wordt dat de Plattenbau-flats veel wooncomfort bieden. Ze hebben in de regel veel lichtinval, een functionele indeling en zijn bovenal betaalbaar.
Door de Plattenbau komen we via station Lichtenberg aan bij nog eens heel veel groen.
Groene Hart
Midden in Lichtenberg is in de afgelopen jaren het grootschalige Landschapspark Herzberge ontstaan, een biotoop van ruim 100 hectare. Tot voor kort was het gebied een grote woestenij met leegstaande gebouwen, afval en slagbomen. Inmiddels grazen hier tachtig schapen op open weiden, en verder hebben knoflookpadden en haviken het gebied ontdekt. En ik nu dus ook.
Zelf woon ik met mijn familie in een mooi gerestaureerd oud huurpand, in het groen, midden tussen de flatgebouwen met uitzicht op de voormalige Stasi-centrale.
Maar dat is nou precies Lichtenberg. Plattenbau, historie, industrie, groen en water, modern, stads, dorps en nog een zucht DDR. Hoezo, niet interessant?
John
