Een van onze collega´s bij Hartje Berlijn is Björn. Björn is weliswaar officieel geen Nederlander, maar hij spreekt accentvrij onze taal. We kennen hem als een gepassioneerde gids met een uitgebreide historische kennis van de stad.
Björn, wat is je relatie met Nederland?
Ik ben in Berlijn geboren en opgegroeid in de wijk Wedding, in het voormalige West-Berlijn. De wijk lag in de Franse sector van de opgedeelde stad. Vanwege familiaire omstandigheden, een deel van onze familie woonde namelijk in de DDR, werd het voor mijn moeder ondraaglijk om langer in West-Berlijn te blijven. Door contacten met Franse inwoners van onze wijk verhuisde ik met mijn moeder begin jaren zeventig naar Frankrijk. Na een aantal jaren leerde mijn moeder daar een Nederlander kennen. Zodoende verhuisden we naar Den Haag. Later trokken we verder naar de omgeving van Bergen op Zoom. Daar bracht ik een groot deel van mijn jeugd door.
Vanwege een nieuwe baan verhuisden we een aantal jaren later weer terug naar Duitsland, om precies te zijn naar München. Ik was inmiddels een jaar of twintig, en als Duitser moest ik destijds in dienst. Het was een bijzondere tijd, want tijdens mijn diensttijd werd ik getuige van het einde van de DDR. Als dienstplichtig militair in een militair ziekenhuis was ik betrokken bij de hulpverlening aan de eerste DDR vluchtelingen, die via Hongarije en de Oostenrijkse grens Duitsland binnenkwamen.
Maakte dit indruk op je?
Uiteraard! Deze confrontatie met de Duitse geschiedenis, samen met mijn biografie, wekte mijn nieuwsgierigheid. Ik kreeg de behoefte meer te leren over de geschiedenis van het land waar ik weliswaar was geboren, maar niet was opgegroeid. Daarom besloot ik na mijn diensttijd dan ook geschiedenis te gaan studeren… in Berlijn. Mijn geboortestad.
Samen met mijn vrouw kwam ik in 1990 in Berlijn aan. We vonden een woning in Prenzlauer Berg, in voormalig Oost-Berlijn. Vergeleken met München was dat deel van de stad toen een compleet andere planeet. Overal stonden prachtige vervallen, leegstaande oude huizen. Ze waren deels bezet door jonge mensen, die niet alleen uit de DDR, maar uit de hele wereld kwamen. De mensen deelden in die tijd alles met elkaar. Je had echt het gevoel een hele stad tot je beschikking te hebben. Wat ik ook bijzonder vond: uniformiteit was niet belangrijk. Niet wat je deed, maar wie je was, dat was belangrijk. Iedereen was nieuwsgierig naar elkaar. Het was alsof je in een spiegel leefde tussen Oost en West. Het was natuurlijk een enorm spannende tijd om geschiedenis te studeren. Ja, ik voelde dat ik in Berlijn was aangekomen. Ik was thuis.
Wat deed dit emotioneel met je?
Het bijzondere was, dat de geschiedenis van de stad steeds meer de geschiedenis van mezelf werd. Ik kreeg daardoor steeds meer de behoefte deze geschiedenis te delen met anderen. Het werk als stadsgids was en is daarvoor de perfecte gelegenheid. Ik werd van de historicus Björn de stadsgids Björn. Inmiddels verzorg ik fietstochten in het Nederlands, Frans, Engels en Duits. Het fijnst vind ik het, als ik dingen kan delen met mijn gasten. Als gasten vragen hebben over de stad, over mijn Berlijn, of over mijn eigen geschiedenis, dan ontstaat vaak interactie. Dat is me meer waard dan het schrijven van een boek aan een bureau.
Doe je nog andere dingen naast je gidswerk?
Mijn grote hobby is duiken. In de wintermaanden ben ik als duikleraar actief op Bonaire. Maar ik duik ook graag in de vele meren rondom Berlijn. De natuur is daar echt indrukwekkend, wat mij betreft zijn de meren rondom de hoofdstad nog altijd een `Geheimtipp`. Overigens ben ik momenteel als duiker betrokken bij archeologische duikprojecten rondom Berlijn. Ha, daar komt dan toch weer de historicus in me bovendrijven!
John