Niels, hoe kwam je in Berlijn terecht?
Tijdens mijn studie sociale geografie was ik oorspronkelijk vooral in Italië geïnteresseerd, maar Berlijn trok me ook wel. Ik kwam hier voor het eerst in 2005, als Erasmus-student. Ik werd aangetrokken door het alternatieve, door de feesten, in ruïnes, in kelders. En de anonimiteit van de stad beviel me ook, je hebt hier nauwelijks sociale controle.
Je bent dus – om met Louis van Gaal te spreken – een Feierbiest?
Nou nee, uiteindelijk ben ik toch meer een observator. Maar ik vind het wel fijn om hier te zijn, om erbij zijn. In de praktijk zit ik echter liever in een bruine kroeg, of, zoals dat hier heet, in een Kneipe aan de bar. Één van mijn favoriete plekken is de Bornholmer Hütte, een kroeg waar sinds de val van de Muur niets veranderd is. Daar ga ik dan aan de bar zitten en wordt er ongevraagd een biertje voor me neergezet. Ik heb er al veel mensen uitgehoord. Dat gaat vrij gemakkelijk. Ik ben daar de Holländer, de exoot. De verhalen komen dan vanzelf.
Vertel eens.
Nou, de eigenaar van mijn stamcafé bijvoorbeeld. Hij vertelde me over de nacht van de val van de Muur, op 9 november 1989. Dat was op een steenworp afstand van zijn kroeg. Hij was die avond gewoon naar bed gegaan, maar zag de volgende ochtend alle dronken Oost-Duitsers die die nacht voor het eerst naar West-Berlijn waren geweest. Hij baalde als een stekker.
Ben je vooral in het oosten geïnteresseerd?
Het was een bewuste keuze om in 2005 in Prenzlauer Berg te gaan wonen, daarbij speelde mijn ostalgie-sentiment wel een rol. Ik was op zoek naar authenticiteit. Maar de wijk is inmiddels natuurlijk enorm veranderd, en ikzelf trouwens ook. Al die hippe tentjes die hier ontstonden, ik had toen nog niet in de gaten hoe onpersoonlijk die eigenlijk zijn. Ik was uiteindelijk deel van het probleem.
Wat bedoel je?
Mijn afstudeerscriptie gaat over gentrification, één van de hete thema`s in Berlijn, oftewel de verdringing van de vaak wat armere oorspronkelijke bevolking uit de volkswijken door meer vermogende bewoners van buitenaf, die de sociale structuur van de wijk compleet veranderen.
Woon je nog steeds in Prenzlauer Berg?
Inmiddels ben ik met vrouw en kind naar Wedding verhuisd, in het voormalige westen. Het is maar een kilometer verderop, maar de verschillen zijn enorm. Wedding is nog altijd voor een groot deel een echte arbeiderswijk.
Zou je terug willen naar Nederland?
We hebben in ieder geval geen concrete plannen. Berlijn is voor mijn vrouw en mij neutraal terrein, omdat we er allebei niet vandaan komen. Tja, ik wilde de wereld zien, maar ik ben nog niet veel verder gekomen dan Berlijn. In sommige opzichten is een stad als Amsterdam misschien wel internationaler dan Berlijn, misschien is de Duitse hoofdstad soms nog wel wat dorps. Aan de andere kant is Berlijn natuurlijk véél groter. Daardoor heb je hier allerlei niches. Ik ga bijvoorbeeld wel eens naar Kino Krokodil. Daar draaien ze iedere avond Oostblokfilms. Waar vind je zoiets in Amsterdam?
Andere verschillen tussen Amsterdam en Berlijn?
Het leven is hier veel goedkoper, qua huurprijzen was Berlijn altijd een paradijs. Je kunt hier meer jezelf zijn. Niemand beoordeelt jou aan de hand van hoe je erbij loopt. Maar ja, inmiddels is Berlijn voor mij ´normaal´. Ik weet niet meer precies hoe het is, om in Nederland te wonen.
Je blijft dus fietsgids in Berlijn?
Dat is wel de bedoeling. Het was tenslotte ook mijn eigen keuze om met dit werk te beginnen. Naast het fietsen ben ik ook nog vader en doe ik vertaalwerk, maar het gidsen ben ik in de loop der jaren wel steeds meer als mijn beroep gaan zien. Tijdens mijn studie hield ik me al bezig met stadsonderzoek, dat staat niet ver af van wat ik nu doe. Ik kan hier mijn ei in kwijt!
Jeroen Kuiper
