Soms krijgen we als gidsen bijzondere verzoeken. Zo vroeg een projectontwikkelaar uit Rotterdam of we tijdens hun studiereis naar Berlijn een fietstour op maat konden verzorgen, met als thema gebiedsontwikkeling, en specifiek stedelijke verdichting en circulair bouwen. Geen alledaags onderwerp voor een fietstocht, maar precies het soort uitdaging waar we als gidsenteam enthousiast van worden. Want waar anders dan in Berlijn zie je zó duidelijk hoe een stad zichzelf telkens opnieuw uitvindt?
Eerste stop: Allesandersplatz
We beginnen onze tocht bij het Haus der Statistik, pal naast Alexanderplatz - of, zoals er nu op de gevel staat, Allesandersplatz. In DDR-tijd werkten hier honderden ambtenaren die de socialistische werkelijkheid in cijfers moesten vangen.
Na de val van de Muur raakte het complex toenemend in verval en stond het jarenlang leeg, en sloop leek onvermijdelijk. Maar nu, tientallen jaren later, bruist het weer van de activiteit. Bewoners, kunstenaars, architecten en stadsbestuurders werken er samen aan een nieuwe toekomst voor het gebouw: een mix van woningen, ateliers, maatschappelijke voorzieningen en gemeentelijke functies.
Het Haus der Statistik is een indrukwekkend voorbeeld van hergebruik als motor voor stedelijke vernieuwing. Hier willen ze laten zien dat stadsontwikkeling ook zonder grote projectontwikkelaars kan – met ruimte voor experiment, betaalbare woonruimte en zeggenschap voor de mensen die er leven en werken.
Verdichting in het klein
Een paar kilometer verderop, in Prenzlauer Berg, bezoeken we een kleinschalig woonproject van een jonge Berlijnse architect. Verborgen achter klassieke Altbaugevels ontwierp hij op een perceel van slechts 54 m² een aanbouw met zeven compacte studio’s. Tijdens een korte rondleiding laat hij zien hoe efficiënt elk hoekje is benut. De woningen zijn slim ingedeeld en beschikken over grote balkons op het zuiden en een gedeeld dakterras, dat in de zomer dienstdoet als ontmoetingsplek voor de bewoners.
Interessant is de context: veel van de open ruimtes in dit deel van de stad ontstonden tijdens de oorlog, toen hele huizenblokken werden verwoest. Bij de wederopbouw werden vaak alleen de woningen aan de straatzijde hersteld, terwijl de binnenplaatsen leeg bleven, of in elk geval minder dichtbebouwd dan voor de oorlog het geval was. Nu worden deze plekken, onder druk van de woningmarkt, benut voor creatieve verdichtingsoplossingen.
Dit project laat zien hoe zelfs een piepklein perceel kan bijdragen aan stedelijke verdichting en tegelijkertijd kwaliteit van wonen kan bieden. En het is slechts één van de vele stops tijdens onze tocht, waar we overal in de stad verhalen tegenkomen over innovatie, transformatie en slimme oplossingen voor de woningnood.
Nieuwsgierig geworden? Ga mee op een van onze tours en ontdek de verhalen achter de stedelijke transformatie van Berlijn.
