Lichtenberg. Voor de niet-Berlijners niet de eerste wijk waaraan je denkt bij een bezoek aan Berlijn. Ook ik niet, toen ik met mijn jonge familie hier belandde. Oost-Oost Berlijn. Waar de oostenwind rond de Plattenbauten suist. Stasi, nazi's, flatgebouwen, waren mijn eerste associaties. Maar het bleken clichés van vervlogen tijden.
Hoewel de wijk dus niet bekend staat als toeristen-hotspot vind je hier wel een aantal bijzondere bezienswaardigheden, zoals een van de twee Berlijnse dierentuinen, het uitgestrekte Tierpark, en het Stasi Museum dat gevestigd is in het voormalig hoofdkantoor van de Oost-Duitse geheime dienst. Ook vind je hier het Duits-Russisch Museum, op de plek waar in mei 1945 de Duitse overgave werd ondertekend.
Verder ontwikkelt Lichtenberg zich onderhand tot een centrum van Aziatische cultuur. Het Dong Xuan-centrum staat ook wel bekend als het 'klein-Vietnam' van Berlijn met in totaal vijf markthallen vol met Aziatische winkels en restaurants.
Kom, ik fiets met jullie door Lichtenberg en laat jullie de verschillende gezichten van dit stadsdeel zien. En ik heb zelf ook nog niet alles ontdekt.
Schilderachtig Lichtenberg: de Kaskelkiez
Een bijzonder mooi deel van Lichtenberg is de Victoriastadt, ook wel Kaskelkiez genoemd, direct achter station Ostkreuz. Zo moet Berlijn er rond 1900 hebben uitgezien, toen Heinrich Zille hier woonde. De beroemde karikaturist verwerkte veel indrukken uit de toenmalige armeluisbuurt in zijn vaak geestige en maatschappijkritische tekeningen. Op die manier heeft hij het traditionele beeld van het oude Berlijn en het Berlijnse volksleven (mein Milljöh) sterk beïnvloed.
De buurt is grotendeels van oorlogsschade verschoond gebleven en is in de voorbije jaren piekfijn opgeknapt. Zo is de Victoriastadt met zijn versierde stucgevels inmiddels een van de architectonische juweeltjes van Berlijn en een gewilde woonwijk geworden. Net als Friedrichshain of Prenzlauer Berg, maar dan zonder luidruchtige Simon-Dach-Straße of pretentieuze Kollwitzplatz.
Punk in de kerk
We fietsen verder door de wijk via de Tuchollaplatz en het oude raadhuis naar de Erlöserkirche, de kerk die in de jaren tachtig een belangrijke rol speelde in de activiteiten van de vredesbeweging in de DDR. In maart 1983 gaf de West-Duitse punkband Die Toten Hosen hier een concert.
De bandleden waren kort daarvoor onherkend als toeristen het land in gereisd – de instrumenten had een Engelse soldaat over de grens gesmokkeld. Omdat alles voortdurend onder toezicht van de Stasi stond, werd de hele onderneming als mis vermomd. De priester predikte eerst voor er kon worden gespeeld.
Industrieel erfgoed en kunstenaars
Tegenover de kerk staat een ander opvallend bouwwerk: De 40 meter hoge zogenaamde Schrootkogeltoren waar tot in de jaren veertig van de vorige eeuw hagelpatronen voor de jacht werden gemaakt. Hoe klein de wijk ook is, het is niet het enige overblijfsel van de industriële tijd. Iets verderop, ingeklemd tussen de spoorlijnen, bevindt zich een ander oud industrieel pand: „het BLO terrein“. Op de vraag waar de grootste kunstenaarsgemeenschap in het oosten van Berlijn is gevestigd, antwoorden maar weinig mensen met "Lichtenberg". Toch is het waar. De BLO-studio's in de Kaskelkiez zijn een thuishaven voor ongeveer 100 creatievelingen van over de hele wereld. De plek heeft wel iets weg van het RAW-terrein in Friedrichshain, ook een oud spoorwegterrein dat door kunstenaars nieuw leven is ingeblazen. Grootste verschil is dat er hier vooral wordt gewerkt: feesten en partijen blijven een uitzondering.
Zoals jullie merken is Lichtenberg een wijk waar wel degelijk iets te beleven valt! We zijn hier nog niet uitgekeken en daarom neem ik jullie in het volgende deel van deze serie mee naar andere interessante plekken in Lichtenberg, zoals de Rummelsburger Bucht en het Landschapspark Herzberge. Je leest het hier.
John
